سامانه پدافندی باور۳۷۳
مقدمه
در شرایط کنونی ایران در پرتو قدرت دفاعی و نظامی بازدارنده و بومی از امنیت بالایی برخوردار است و پایدار نگه داشتن این امنیت در گرو حفظ بنیه دفاعی کشور و تقویت مؤلفه‌های آن است. این تصور که ما می‌توانیم بدون ایستادگی و افزایش قابلیتهای دفاعی، حقوق خود را از آمریکا و جبهه متحد آن پس بگیریم اشتباه است. زیرا تنها دلیلی که آمریکا را پای میز مذاکره با ایران کشاند همین قدرت نظامی بود و اگر این قابلیت‌ها نبود آمریکا همان سناریویی را که در افغانستان و عراق و بسیاری از کشورهای دیگر اجرا کرد در مقابل ایران نیز به کار می‌گرفت. قدرت دفاعی و نظامی از مهم‌ترین مولفه‌‌های هر کشوری است که می‌خواهد در عرصه داخلی به پیشرفت و توسعه دست پیداکند و در عرصه جهانی نیز حرفی برای گفتن داشته باشد؛ چراکه اولین مولفه برای تحقق توسعه و پیشرفت، اصل امنیت و مقابله با تهدیدات امنیتی داخلی و خارجی است.
بررسی فناوری موشکهای ایران نشان میدهد که برد این موشکها پهنه گسترده‌‌ای از مناطق جهان را پوشش میدهد و همین توان دفاعی باعث ناامیدی دشمنان در حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای و در نهایت باعث افزایش قدرت چانه‌زنی مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران در دفاع از حقوق هسته‌ای ایران شده است.
امروز پدافندهوایی صرفا یک مدافع نیست بلکه دارای یک سبک دفاعی منحصر به خود و مبدع و تولیدکننده صنایع دفاعی نوین است. قطعا این موضوع برای دوستان یک خبرخوش و مسرت بخش و برای دشمنان یک شکست و ناامیدی بزرگ محسوب می شود.
تحریم ها علیه ایران نه تنها تحریم نبود، بلکه یک فرصت بزرگ برای کشور بود تا در همه زمینه ها بخصوص صنعت دفاعی پیشرفت کند. ازجمله این پیشرفت ها می توان به کشف آرکیو170 ،هرمس، اسکن ایگل، و شناسایی و شکارانواع پهباد های جاسوسی و ساخت انواع سامانه های راداری و پدافندی پیشرفته مانند رادار مطلع الفجر-3 ،سامانه15خرداد، رادار کاوش، سامانه های موشکی و پدافندی صیاد2و3 ، سوم خرداد، طبس، رعد و باور373 اشاره کرد.
در همان زمانی که جمهوری اسلامی در تحریم صنایع نظامی و موشکی به سر می‌برد، رقبای منطقه‌ای ایران، با پرداخت هزینه‌های سنگین، پیشرفته‌ترین تجهیزات نظامی را از ابرقدرت‌های غرب و شرق خریداری می‌کردند و امروزه شاهد هستیم که صنایع دفاعی جمهوری اسلامی قادر به تولید پهپادهای پیشرفته و سیستم‌های دفاعی موشکی در داخل کشور است و کشورهای منطقه که وارد کننده صرف صنایع دفاعی بودند با وجود هزینه کردن صدها میلیارد دلار، نسبت به توانمندی‌های دفاعی و موشکی جمهوری اسلامی ایران حسرت می‌خورند و توان موشکی و پهپادی ایران امروز در منطقه مثال زدنی است.
ظهور فناوری‌های جدید در عرصه رادارها منجر به ساخت نمونه‌های پیشرفتهای شد که از نظر قابلیت‌ها رشدی جهش‌گونه نسبت به نسل‌های قبل از خود داشته‌اند. رادارهای آرایه فازی نمونه بارز این محصولات جدید
هستند که امروزه گونه فراگیر رادارهای مختلف زمین‌پایه و هواپایه شده‌اند. همچنین به اذعان کارشناسان نظامی دنیا سامانه پدافندی که ایران دارد به خوبی قدرت انهدام هواپیماهای رادارگریز دشمن را دارد.
ایران کشوری قدرتمند در منطقه غرب آسیا است که با بومی‌سازی مدرن‌ترین موشکها و تجهیزات نظامی و تجربه هشت سال دفاع دربرابر رژیم تا دندان مسلح عراق، توانسته یک قدرت بزرگ در منطقه باشد. قدرت نظامی ایران تا جایی است که آمریکا و کشورهای اروپایی نیز به این مسئله اعتراف کرده‌اند و سیاست مقابله با برنامه موشکی ایران و اعمال تحریم‌های موشکی که در سال‌های اخیر در دستور کار غرب قرار گرفته در راستای مقابله با توانمندی‌های دفاعی ایران صورت گرفته است. موشکهای متنوعی که در دهه‌های اخیر در داخل ساخته شده است همگی گویای این حقیقت است که ایران اسلامی به سطحی از توانمندی نظامی و بازدارندگی دست یافته است که اجازه نمی‌دهد دشمنان چشم طمع به خاک این مرز و بوم را داشته باشند.
یکی از موارد افتخارآفرین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به ویژه ارتش جمهوری اسلامی ایران، عملکرد پدافند هوایی است. تاثیرگذاری پدافند هوایی بر سرنوشت این کشور از وقوع جنگ جهانی دوم تاکنون، غیر قابل انکار است. سازمان نظامی که کارکنان آن در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی، حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی، تعیین نتیجه عملیات‌های نبرد هشت ساله با عراق، حراست از جزایر ایرانی خلیج فارس، حفظ و حراست از دستاوردهای علمی دانشمندان جوان ایرانی (به ویژه دانشمندان هسته‌ای) نقش غیر قابل انکاری داشته و دارند. سال‌های دفاع مقدس فرصتی ارزشمند برای بالندگی و رشد بسیاری از سازمان‌های نظامی و غیرنظامی شده است.
یکی از این سازمان‌ها «پدافند هوایی» است. پدافند هوایی سازمانی نظامی به قدمت بیش از ۸۰ سال به شمار می‌رود. پدافند هوایی ستون فقرات تأمین امنیت آسمان در هر کشوری محسوب میشود. در سال‌های دفاع مقدس، پدافند هوایی به عنوان یکی از فرماندهی های عملیاتی و مهم، زیر مجموعهای از نیروی هوایی ارتش و به عنوان بازوی اصلی سازمان رزم برای صیانت از آسمان ایران اسلامی شناخته می‌شد. دفاع هوایی صحنه نبرد در همه عملیات‌های دوران دفاع مقدس بسیار ملموس، حائز اهمیت و سرنوشت ساز بود. یکی از افتخارات استثنایی پدافند هوایی حضور مقتدرانه برای امنیت فضای منطقه در تمامی عملیات‌های به وقوع پیوسته در سال‌های دفاع مقدس است. باتوجه به اینکه همه عملیات‌های آفندی و پدافندی در منطقه تحت پوشش راداری پدافند هوایی انجام می‌شد و پایش منطقه نبرد (چه در داخل خاک کشورمان و چه داخل خاک دشمن) برعهده رادارهای پدافند هوایی ارتش بود و از آنجا که تسلط بر آسمان منطقه نبرد، مقدمه پیروزی و پیشروی نیروهای سطحی به شمار می‌رود؛ لذا حضور پدافند هوایی در تمامی روزها و لحظات جنگ محسوس بود.
پدافندهوایی و راهبردهای امنیتی ایران
راهبردها و سیاستهای نظامی و امنیتی کشورها در محیط بیرونی و در ارتباط با سایر کشورها تنظیم و تدوین میشود. موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ایران، مجموعهای از تهدیدات را متوجه مرزهای ملی ایران کرده است و لذا افزایش قابلیتهای ایران برای مقابله با چنین تهدیداتی موجه خواهد بود و برای پیشبرد چنین برنامه‌‌هایی باید راهبرد امنیتی داشته باشیم تا بر اساس سیاستهای اعلام شده، امنیت مرزهایمان را تامین کنیم. شاید بتوان با قطعیت ادعا کرد نیروهای مسلح اعم از ارتش، سپاه، نیروی انتظامی ، بسیج و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، به عنوان ارکان تثبیت اقتدار جمهوری اسلامی ایران در طول چهل و دو سال گذشته بیشترین سطح تماس و مقابله را با تهدیدات و توطئه‌های دشمنان داشته‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان تحرکات تجزیه‌طلبانه، کودتای نظامی، جنگ تحمیلی هشت ساله، ترور و ناامنی، تهدیدات ناشی از جنگ‌های کشورهای همسایه و حضور بیگانگان در اطراف کشور، فتنه‌های پیچیده امنیتی داخلی، گسترش تروریسم تکفیری در منطقه غرب آسیا و ... را برشمرد.
پدافند هوایی کشورمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پیشرفتهای زیادی داشته و با پوشش بیش از ۳۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآیی خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است.
پدافند هوایی از جمله موضوعاتی است که دائما مورد تاکید مقامات ایران بوده و به دلیل مشترک بودن این حوزه میان ارگان‌های نظامی (ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج) از حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار
است. کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی بویژه پهپادها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیتهای نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های آن در شکار هرمس، ام کیو4 و آر کیو170 ثابت گردید. البته دشمنان ما باید بدانند که دائماً زیر ذره‌بین پدافند هوایی هستند و هرلحظه که خیال خام نفوذ به آسمان کشور ما را داشته باشند، چه با سرنشین و چه بدون سرنشین، امکان بازگشتی برایشان متصور نخواهد بود.
البته با تاکید براین نکته که قدرت جنگ الکترونیک و عملیات سایبری جزء توانمندی های مثال زدنی ما بوده و دستاوردهای این حوزه و قابلیت های پدافندهوایی در مرحله ی عمل، دشمنان جمهوری اسلامی ایران را غافلگیر خواهدکرد. دراین حوزه برای مثال آر کیو170 را با جنگ الکترونیک و عملیات سایبری در مقابل دیدگان شگفت زده جهانیان بر زمین نشاندیم. دستاوردهای جنگ الکتروسایبر پدافندهوایی امروز موجب شده که راهکنشهای پدافندی را به دو دسته سخت و نرم تقسیم کنیم.
پیشرفت های پدافندی غافلگیرکننده ایران
نکته جالب اینکه در حال حاضر توانمندی‌های باور ۳۷۳ به اس ۴۰۰ روسیه به عنوان پیشرفته‌ترین سامانه دفاعی روز دنیا نزدیکتر است. روس‌ها برای تحویل اس ۳۰۰ به ایران تعلل کردند و صنعت دفاعی ایران نیز به تلافی آن به دستور رهبری، باور ۳۷۳ را ساخت. این اقدام یک پیام راهبردی مهم دارد و آن اینکه ایران نه تنها با تحریم آمریکا در پیشرفت صنعت دفاعی خود متوقف نشده است بلکه برای رسیدن به خودکفایی نظامی و استقلال امنیتی خود، معطل کشورهایی همچون روسیه نیز نمی‌شود. باور ۳۷۳ یعنی؛ ایران در اوج استقلال امنیتی و نظامی است و کوچکترین خللی را در این باره نمی‌پذیرد.
این در حالیست که با مشخصات منتشر شده، معلوم شده که سامانه موشکی باور ۳۷۳ از سامانه «پاتریوت» آمریکا و اس ۳۰۰ روسیه قوی‌تر است.
نکته جالب توجه اینکه در حال حاضر توانمندی‌های باور ۳۷۳ به اس ۴۰۰ روسیه به عنوان پیشرفته‌ترین سامانه دفاعی روز دنیا نزدیکتر است. اما روس‌ها طی ماه‌های اخیر علنا برای فروش اس ۴۰۰ به ایران ابراز تمایل کرده‌اند، ولی این ایران است که نسبت به خرید آن ابراز بی‌نیازی کرده است. روس‌ها یکی از دلایل فروش اس ۴۰۰ به ایران را حضور سامانه موشکی پاتریوت آمریکا در منطقه و نیاز ایران به اس ۴۰۰ برای مقابله با آن عنوان می‌کنند؛ بنابراین این سوال پیش می-آید که چرا ایران برای موازنه‌سازی با سامانه پاتریوت آمریکا، اس ۴۰۰ روسیه را نمی‌خرد؟
واقعیت این است که ایران در حال حاضر نیازی ندارد! اما این بی‌نیازی از کجا منشا می‌گیرد؟ در گام اول می‌توان گفت ایران با وجود دارا بودن به سه نوع پدافند موشکی متنوع بومی، نیازی به خرید سامانه جدید ندارد. واقعیت بزرگتر هم این است که ایران همان قابلیتی که از اس ۴۰۰ انتظار دارد، خود در حال حاضر دارد.
شکاف در قدرت پدافندی کشورهای ابرقدرت ایران در واقع دوقطبی اس ۴۰۰ و پاتریوت را در منطقه شکسته و اینک قطب جدید پدافندی ایجاد کرده است. قطبی که نه تنها بر خلاف ترکیه و عربستان نیازی به خریداری از کشورهای روسیه و آمریکا ندارد، بلکه خود به مرحله تولید محصولات مشابه و گاه برتر رسیده و چه بسا به فروشنده این محصول راهبردی نظامی تبدیل شود. ضمن اینکه ایران توانسته این پیام مهم را به دنیا منعکس کند که سقف خواسته ایران خرید تسلیحات پیشرفته نیست بلکه اولویت اول و نهایی ایران، خودکفایی نظامی با توانمندی بومی است.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران، اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کمتر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود. به همین دلیل، صنعت دفاعی ایران این توانمندی بالقوه را دارد که بزودی مقامات نظامی جهان و علی الخصوص آمریکا و روسیه را با رونمایی از یک سامانه جدید پدافندی شگفت‌زده کند و این خبر اصلی‌تر از خبر رونمایی از باور ۳۷۳ در تهران است.
ارتقای سطح بازدارندگی و افزایش توان رزم
در سال‌های اخیر قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء (ص) ارتش، با افزایش تعداد سامانه‌های پدافند هوایی، افزایش تعداد نقاط و مناطق تحت پوشش، بازطراحی و تقویت شبکه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی و... توانسته است سطح بازدارندگی و توان رزم خود را افزایش دهد. یکی از پیامدهای ارتقای توان رزم پدافند هوایی، افزایش امنیت خطوط پروازی بین‌المللی عبوری از آسمان ایران و همچنین افزایش درآمدهای حوزه امنیت و حرکت در مسیر اقتصاد (درآمد ناشی از عبور خطوط پروازی بین‌المللی از آسمان ایران) است.
این چشمان بیدار پدافند هوایی ایران که توسط متخصصان داخلی و با نگاهی هوشمندانه به آخرین فناوری‌ها و نمونه‌های مطرح دنیا طراحی و ساخته می‌شوند به طور گسترده در اختیار یگان‌های عملیاتی قرار گرفته و نه تنها کشور را از وابستگی به محصولات خارجی بی‌نیاز ساخته بلکه قطعا علاقه مشتریان خارجی مختلفی را نیز به خود جلب کرده‌اند.
آسمان امن، ارمغان تلاش خستگی‌ناپذیر
کشف پهپاد پیشرفته آمریکایی از خانواده گلوبال هاوک آمریکا در اواخر بهار ۹۸ و ارسال اطلاعات آن به سامانه سوم خرداد برای انهدام، مهر تأییدی بر توانمندی رادارهای پیشرفته ایرانی در میدان عمل بود.
رونمایی و عملیاتی شدن «باور ۳۷۳» در حوزه پدافند برد بلند، یک جهش بزرگ در عرصه طراحی و ساخت سامانه‌های موشکی پدافند هوایی در ایران ــ چه از حیث راداری و چه موشکی ــ خواهد بود.
ان الجهاد باب من ابواب الجنة فتحه اللّه لخاصة اولیائه، و هو لباس التقوی و درع اللّه الحصینة و جنته الوثیقه
همانا جهاد، یکی از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خاص گشوده است. جهاد، مایه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محکم است. امام علی علیه السلام
